Wow. Met verwondering kijk ik terug op de film die zich afgelopen week voor mijn ogen ontvouwde. Was ik een aantal weken geleden nog verheugd over de snelheid waarop mijn haptonomiepraktijk zich ontwikkelde, staat die trein nu ineens volledig stil. Oef.
Wat een wonderlijke confrontatie toch weer met de onvoorspelbaarheid van het leven. Met de nietigheid van ons mens-zijn en tegelijk, de grootsheid ervan. Wat een uitstekende tijd om onszelf tegen te komen. Onze aarde wat rust te gunnen. En voor mij om mijn nieuw opgedane wijsheden uit de vorige blog in de praktijk te brengen. Want mezelf tegenkomen.. dat kwam ik.
Het ego
Dat toepassen van die wijsheden lukte me dus niet direct, want hoe volmondig Ja te zeggen tegen de opgelegde stop van een trein die net lekker op stoom is? Tegen een vanzelfsprekende vrijheid die je ineens ontnomen wordt? En zo kwam ik tegelijk met mezelf, mijn koppige Montessori inborst tegen; mijn issues met autoriteit en een diepgeworteld zelf willen bepalen. Dus zat ik vrijdag, na een langzaam sluiten van alle filmhuizen, in een vrijwel lege bioscoop. En kwam er zondagavond bij het sluiten van alle restaurants flink stoom uit mijn oren - ik had een reservering staan. Daarnaast bleef ik eigenwijs vasthouden aan het willen uitoefenen van mijn beroep. Niet omdat ik niet om onze maatschappij, onze ouderen en onze overbelaste zorghelden (respect!) geef. Nee, omdat ik uit balans werd getikt, een eigen menselijk karakter heb, achterliep op de feiten en de controle kwijt was. En zo werd afgelopen week tegelijk met Corona, mijn verdedigingsmechanisme, ofwel mijn ego, geactiveerd.
Een lastig en interessant iets, dat ego. Een ongrijpbaar onderwerp dat ik hier kort toelicht om straks weer op terug te komen. Een onderwerp waar veel over geschreven is en waar ik persoonlijk veel over nadenk, geïnspireerd door leermeesters als Eckhart Tolle. Want wat is het ego nou eigenlijk? Ikzelf herken het als dat stuk in ons dat heel nodig nú iets moet - of echt niét wil - dat graag doet, overtuigt en gelijk heeft. Dat beledigd raakt en beledigt. Dat altijd maar meer wil. Dat onmogelijk bij het leven, bij gevoelens, aanwezig kan blijven zonder gek te worden of het op te willen lossen. Dat naar controle snakt en doorspekt is van valse overtuigingen - over onszelf en de wereld. Het deel dat als een kind uit zijn plaat gaat wanneer de computer je vers getypte briljantie niet blijkt te hebben opgeslagen (guilty..) of dat bij het raken van een gevoelige snaar plots vals uithaalt. Het is het stuk dat bezig is met overleven, met het verdedigen en bevechten van zijn individualiteit, met buitensluiten. Ik versus de wereld. Samengevat heeft het ego vooral te maken met angst. En dat heeft invloed op onze onderlinge verbinding en de samenleving.
De haptonomische verbindingsas: van alleen naar samen
In de haptonomie zijn we gespecialiseerd in voelen, emoties en verbinding. Hoe verhouden we ons als mensen tot elkaar? En welke rol spelen emoties in de kwaliteit van de verbinding? Hoe voelt zo'n emotie in ons lijf, welke beweging brengt ie letterlijk in ons voort? En leidt dat tot meer samen of meer tegen? Ofwel: tot meer of minder verbinding.
Een leuk en mega relevant onderwerp in deze tijden van maatschappelijke crisis. Ga maar eens bij jezelf na; hoe ga jij om met de eerste Corona-maatregelen? Beweeg je makkelijk mee, ga je direct 'op samen', of beweeg je - zoals ik - in den beginne tegen? Ben je bang, boos, blij of verdrietig? Of een combinatie? En wat doet de crisis met je relaties? Worden die hechter of komt er meer afstand? Wat doet social distancing met jou?
Zoals ik reeds zei, hangt de kwaliteit van verbinding samen met de emoties die we voelen - en: hoe we met die emoties omgaan. Iedereen voelt weleens angst, vooral nu. Voel dat ook vooral, er is niets mis mee. Angst betekent niet per definitie het einde van de verbinding. Maar het kan geen kwaad te beseffen dat angst in haptonomische zin invloed op het contact, de verbinding en dus onze samenleving heeft. Hieronder een verduidelijking middels de zogeheten haptonomische verbindingsas:
alleen/isoleren (angst) ------------------------------------------------------------------------------ samen/verbinden (blij)
achteruit, smal vooruit, ruimtelijk
In de haptonomische leer hebben we de verbindingsas gekoppeld aan de vier basisemoties, met angst aan de uiterst linkerzijde van de as en de emotie blij (naar mijn inziens ook in te vullen als "vertrouwen") aan de rechterzijde. (NB: vraag je je af hoe het met de twee overige emoties zit, meld je bij mij. Zowel in mijn praktijk, als in het café (...ok ok, daarbuiten dan) voer ik graag en enthousiast gesprekken over hoog en laag in de cirkel.)
Daaronder in groen zie je het ruimtelijke bewegingsaspect dat bij de emotie en de kwaliteit van verbinding hoort. We bewegen ergens naartoe (blij) of we bewegen ergens vanaf (bang). Hierbij de notitie dat we ook in de emoties boos en verdriet echt lekkere verbinding kunnen ervaren, het haptonomische krachtenveld (eigenlijk een cirkel) houdt niet op bij deze ene as.
Kort gezegd leidt isolatie in angst vaak tot minder verbinding, en leidt samen 'blij' tot méér verbinding. Wat overigens niet betekent dat mensen die alleen zijn steevast angst ervaren en mensen zich samen verbonden voelen.
En dat is goed nieuws in tijden waarin we 'even' niet meer fysiek samen mogen komen en veel mensen dus in afzondering verkeren.
De Corona-crisis: van angst naar verbinding
Hoe komen we in deze tijden van fysieke isolatie dan toch tot verbinding? Je ziet om je heen genoeg voorbeelden. Om naar elkaar toe te bewegen en te verbinden hebben we gelukkig niet altijd onze fysieke verpakking nodig. Zo voelde ik me gisteren heel verbonden met 55 andere koppies in quarantaine, als een lappendeken over het beeldscherm van mijn laptop uitgespreid. Technische snufjes als Zoom waarbij je met velen tegelijk kunt samenkomen, mediteren, zingen, bewegen, studeren - noem maar op - leveren een belangrijke bijdrage aan deze verbinding op afstand.
Voor mij persoonlijk een belangrijke factor voor een gevoel van verbondenheid en geluk, is de verbinding met mezelf en de natuur. Mijn praktijk staat momenteel noodgedwongen op pauze - ja, ik leerde meebewegen - en ik breng veel tijd thuis door.
Hoe zorgen we er als mensen voor dat we ook in ons eentje die verbinding vinden? Dat we niet massaal depressief en eenzaam aan het andere eind van de tunnel verschijnen? De sleutel daartoe is zelfzorg. Door een ieder op zijn eigen gezonde wijze in te vullen. Een beetje eigenwijs zijn helpt daarbij soms. Mij in elk geval wel. Dat betekent dat ik nog met enige regelmaat buiten kom - met de benodigde voorzichtigheid en afstand. Dat ik ook nog een selectief groepje mensen zie. Daarbij genietend van de ingehouden drang om te knuffelen - want die herinnert me aan de liefde die ik voor mijn vrienden en familie voel.
Wederzijds respect
Best spannend om uit te spreken vind ik overigens, dat stukje eigenwijsheid. Dat brengt me bij een andere belangrijke sleutel binnen deze crisis in het kader van verbondenheid. Wederzijds respect. Voor de gekozen gemeenschappelijke lijn - ook al is die onvrijwillig opgelegd - elkaars invulling daarvan en, niet onbelangrijk, respect voor elkaars anders-zijn. We kunnen er nu eenmaal niet omheen dat we met ontelbare verschillende karakters te maken hebben. Met ontelbare verschillende belevingen van deze zelfde crisis. Alleen al in mijn eigen vriendenkring zie ik voorbeelden van twee uitersten - zij die vrolijk bijeenkomsten organiseren en zij die voorlopig strikt binnen blijven en hun medemens mijden. En hier - daar is ie weer - stuitte ik afgelopen week op dat steeds tastbaar wordende stukje ego in mezelf. Dat zichzelf wil verdedigen en anderen veroordelen, om hun angst bijvoorbeeld. Dat stukje in mij dat zelf bang is, om afgewezen te worden voor hoe ik de dingen doe. Dat verdedigingsmechanisme dat overigens vaak het beste met ons voor heeft, maar nogal eens schoonheidsfouten maakt in de uitvoering. Dat logischerwijs bij velen van ons actief is, zeker nu onze onvermijdelijke sterfelijkheid onder vuur ligt. Dat het lijf op spanning brengt, in fight modus - angst vermomd als verontwaardigde boosheid. Omdat het in de overtuiging verkeert toch nog enige controle te kunnen uitoefenen op het ongrijpbare fenomeen genaamd leven.
En ja, dat type angst, waarbij we tegen de ander in gaan om ons 'zelf' te verdedigen, zorgt nooit voor meer verbinding, maar voor afscheiding - en, in het ergste geval oorlog. Want de verbindingsas heeft een essentiële regel: tegen-gedrag roept tegen-gedrag op, en samen-gedrag... zorgt voor meer samen-gedrag, of, in de woorden van de Koning: saamhorigheid.
Dus laten we met z'n allen al curve flattenend niet the gap widenen en - behalve de belangrijke lijn van het kabinet - elkaars eigenheid, invulling en unieke beleving respecteren. Laat deze tijd van isolatie ons uitnodigen tot introspectie en medemenselijkheid. Zodat we niet naar elkaar uithalen vanuit een angstig ego, maar in plaats daarvan ons eigen ego met al z'n pittige meningen en oordelen onderzoeken. Zonder oordeel, is de kunst, en ja ik kan je vertellen, dat is echt een hele kunst. Laten we voelen wat er onder die oordelen en woede zit. Opdat we dichter bij onze kern komen, bij wat er wezenlijk toe doet, en zo een diepere verbintenis met elkaar en het leven ervaren, daarbij zowel onze eigenheid als onontkoombare gemeenschappelijkheid en verbondenheid als mensheid vererend.
Dat kan betekenen dat jij ervoor kiest de regels van social distancing nog letterlijker te nemen, om onze kwetsbare ouderen en zorghelden zo goed mogelijk te ontzien, of omdat je zelf tot de risicogroep behoort. Respect. Dat je misschien symptomen hebt en thuis in isolatie hard bezig bent de groepsimmuniteit te waarborgen. Respect. Dat je dierbaren ziek zijn en dit voor jou juist een heel zorgelijke en verdrietige tijd is. Respect. Dat je dubbele diensten draait, in de zorg, je vrachtwagen, de supermarkt - noem maar op. RESPECT. Dat je je vader wat vaker belt (ja pap, ik doe m'n best) en voorlopig even mijdt. Of dat je misschien, af en toe, eigenwijze wandelingen en fietstochtjes op afstand maakt, omdat je het niet kan laten de ontluikende frisgroene weelde van de iepen - zich ongestoord voorbereidend op de lentesneeuw (hoera!) - in je op te snuiven. Her en der een glimlach uit te wisselen, een dansje te doen, de vogels horen fluiten en te genieten van een Amsterdam dat eindelijk rust uitademt. Respect.
En ja, het zijn gewoonweg rare tijden. Waarin ook ik plots met ingehouden adem langs iets te enthousiast ademende mensen loop. Maar waar ik gelukkig dan heel hard om kan lachen met de goede vriendin die hetzelfde blijkt te doen. Op zoek naar de verbinding dus, juist nu.
En dus wens ik iedereen een betekenisvolle tijd toe, met extra zorg en liefde. Voor jezelf en elkaar. Op jouw eigen wijze. En kijk ik er nu alweer naar uit om ongegeneerd mensen in het wilde weg te knuffelen, met heel veel mensen bij elkaar in knusse ruimtes te dansen, en om de trein van mijn haptonomiepraktijk nieuwe, vrije adem in te blazen en weer samen met jullie te mogen verbinden.
Liefs,
Nina